کد مطلب:8119 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

در مورد اذان رواياتي وارد شده است. مي گويند ابتدا اذان مختصرتر از اذان امروزي بوده و بعداً مقداري به آن اضافه شده است. لطفاً توضيح دهيد كه سير تكاملي اذان به چه صورت بوده است؟

برادر گرامي! اذان در سال اوّل هجرت پيامبر به مدينة منوّره تشريع شد. يكي از علت هاي اساسي تشريع اذان اين بود كه وقتي پيامبر(ص) مي خواست نماز بخواند، مسلمانان متوجه نمي شدند چه موقع پيامبر به نماز مي ايستد تا با او نماز جماعت بخوانند. از اين رو به اين فكر افتادند بايد كاري بكنيم كه همه متوجه بشوند. يكي گفت: ناقوس بزنيم. ديگري گفت: شيپور بنوازيم. سومي گفت: دود به هوا بلند كنيم(آتش روشن كنيم). چهارمي گفت: پرچمي بالا ببريم. پيامبر هيچ كدام را نپسنديد. عبدالله بن زيد در خواب ديد كه شخصي با لباس سبز به همين شكل مرسوم اذان مي گويد. پيامبر همين طور در خواب ديد، بعد به بلال گفت: همين الفاظ را بلند بگويد و بدين وسيله اذان مرسوم شد. در برخي روايات آمده كه جبرئيل اذان را به پيامبر وحي كرد. كيفيت اذان اوليه به گفتة اهل سنت چهار بار تكبير و أشهد أن لا إله إلاّ الله و أشهد أنّ محمداً رسول الله و حيّ علي الصلاة و حيّ علي الفلاح و الله اكبر هر كدام دو بار و يك بار لا اله الاّ الله. فقط مالك بن انس گفته كه تكبير اوّل را نيز دوبار بايد گفت.[1]

مرحوم شيخ طوسي در كتاب خلاف فرموده است: تكبير اوّل چهار مرتبه و شهادتان هر كدام دو مرتبه و حيّ علي الصلاة و حيّ علي الفلاح و حيّ علي خيرالعمل و الله اكبر و لا اله الاّ الله دو مرتبه بايد گفته شود.1[2]

در كنزالعمال نيز رواياتي دربارة اذان و كيفيت آن به طريق اهل سنت كه در ابتدا ذكر شد، آمده است.[3]

امام رضا(ع) از پدران گرامي اش از رسول خدا(ص) نقل مي كند كه: وقتي كه مرا به معراج بردند، جبرئيل اذان گفت. دوتا دوتا (يعني هر بند اذان دو تا بود) و اقامه گفت دوتا دوتا.[4]

مرحوم مجلسي در بحار بعد از نقل روايات، بحث مفصّلي در اقوال و اضافه شدن أشهد أنّ عليّا وليّ الله نقل كرده است. شايد علت اين اضافه شدن آن بوده كه طرفداران خلفاي راشدين گفتند: وقتي پيامبر به معراج رفت، ديد بر عرش نوشته: لااله الاّ الله، محمد رسول الله، ابوبكر الصديق. امام صادق(ع) فرمود: وقتي كه خدا عرش را آفريد، بر آن نوشت: لا اله الاّ الله، محمد رسول الله، عليّ اميرالمؤمنين.[5]

بنا به عقيدة شيعه شهادت به ولايت علي(ع) در اذان جزء اذان نيست. شيخ طوسي در نهايه فرموده: آنچه كه در روايات ضعيف كه مورد عمل نيست وارد شده به گفتن اشهد أنّ علياً ولي الله و أنّ محمداً و آله خير البشر نبايد به آن عمل شود و هر كس آن را در اذان بگويد، خطا كار است.[6] اگر شهادت به ولايت را جزء اذان ندانيم، گفتن آن به قصد ثواب اشكال ندارد.

اهل سنت از اذان حيّ علي خير العمل را حذف كرده و در اذان صبح الصلوة خيرٌ من النوم را اضافه نموده اند.

در صورت نياز به بحث تفصيلي و يا مطالب ديگر در اين باره، در مكاتبات بعدي ذكر كنيد.

[1]الفقه علي المذهب الاربع، ج 1، ص 312.

[2]شيخ طوسي، كتاب الخلاف، ج 1، ص 90.

[3]علي المتقي الهندي، كنزالعمال، ج 8، ص 329 به بعد.

[4]بحارالانوار، ج 81، ص 107.

[5]همان، ص 112.

[6]همان، ص 111.